سید فخار بن معد موسوی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید شمس‌الدین ابوعلی فِخار بن مَعْد موسوی |
| لقب | ابن معد |
| نسب | موسوی |
| تاریخ وفات | ۱۷ رمضان ۶۳۰ق |
| محل دفن | حرم امام حسین(ع) |
| شهر وفات | کربلا |
| خویشاوندان سرشناس | ابراهیم مجاب |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | معد بن فخار موسوی • ابن ادریس حلی • شاذان بن جبرئیل قمی • یحیی بن حسن بن بطریق حلی و... |
| شاگردان | سید عبدالحمید بن فخار • محقق حلی • سدیدالدین حلی • علی بن طاووس • احمد بن طاووس و... |
| تألیفات | الحجة علی الذاهب إلی تکفیر أبی‌طالب |
سید شمس‌الدین فِخار بن مَعَد موسوی(درگذشت ۶۳۰ق) عالم شیعی در قرن ششم و هفتم قمری. وی فرزند معد بن فخار و از نوادگان امام کاظم(ع) بود. سید شمس الدین در نزد استادانی چون ابن ادریس تحصیل کرد و به شاگردانی مانند محقق حلی، نویسنده شرایع الإسلام و علی بن طاووس و احمد بن طاووس دانش آموخت.
کتاب الحجة علی الذاهب إلی تکفیر أبی طالب درباره تأیید ایمان ابوطالب از آثار اوست.
ولادت، نسب و درگذشت
سید شمس الدین، فِخار (فَخّار) بن مَعَد موسوی، از علمای قرن ششم و هفتم در حله است. او از فرزندان ابراهیم مجاب که نسبش با ده واسطه به امام کاظم(ع) می‌رسد.
ابن معد در شب ۱۷ رمضان سال ۶۳۰ق درگذشت. پیکرش را در کربلا در حرم امام حسین(ع) دفن کردند.
خاندان
سید تاج‌الدین بن زهره حسینی از عالمان شیعی درباره خاندان سید فخار می‌نویسد: آل معد خاندان اجداد مادری من است و زمانی که معد رحلت کرد در منطقه نظامیه بر او نماز خوانده شد و در کربلا مدفون گردید.
پدرش معد بن فخار از عالمان مشهور نزد بزرگان رجال است. وی منصب نقابت سادات در کربلا را برعهده داشته است. فرزند او هم عبدالحمید بن فخار است که شیخ حر عاملی در امل الآمل او را از شاگردان ابن شهرآشوب دانسته و برای او کتاب ذکر شده که حسن بن سلیمان حلی در مختصر البصائر از آن نقل می‌کند.
علی بن عبد الحمید هم که نوه سید فخار است که کتاب «الأنوار المضیئة» در شرح زندگانی و فضائل امام زمان(عج) از او به یادگار مانده است این کتاب از منابع بحارالانوار است.
سید دو برادر داشت، یکی احمد بن معد که شاعر بود و دیگری محمد بن معد که از علمای امامیه در حله بود.
شخصیت علمی
فخار بن معد با ابن نما، دو شاگرد ممتاز ابن ادریس بودند.
ابن ادریس اولین کسی بود که پس از یک قرن در مقابل فتاوای شیخ طوسی ایستاد و با دیده تحقیق و نقد به آنها نظر افکند؛ چرا که قبل از او به خاطر عظمت مقام شیخ طوسی، هیچ یک از فقها به خود اجازه مخالفت با شیخ را نمی‌داد و فتاوای او نوعی تقدیس پیدا کرده بود. فخار بن معد نیز، که در مکتب ابن ادریس پرورش یافته بود، راه استاد را ادامه داد.
از سید فخار، اشعاری نقل شده است.
| سأغسل اشعاری الحسان و اهجر ال | قوافی و أقلی ما حییت القوافیا | |
| و ألوی عن الآداب عنقی و أعتذر | لها بعد حتّی ما أری القوم قالیا | |
| فانی أری الآداب یا أم مالک | تزید الفتی ممّا یروم تنائیا |
اساتید
سید فخار بن معد برای کسب دانش به کربلا، نجف، کوفه و بغداد مهاجرت نمود و از اساتید آن شهرها نیز بهره‌ها برگرفت. در کتب رجال بیش از ۲۰ نفر از بزرگان نام برده شده که سید از آنان اجازه نقل حدیث گرفته، از جمله:
- پدرش معد بن فخار موسوی
- ابن ادریس حلی متوفای ۵۹۸ق
- شاذان بن جبرئیل قمی
- ابو منصور، حسن بن معیه علوی
- یحیی بن حسن بن بطریق حلی صاحب کتاب «العمدة»
- ابن سکون حلی
- سید قریش بن مهنّا
- ابن شهر آشوب نویسنده کتاب المناقب.
شاگردان
- فرزندش سید عبدالحمید بن فخار
- محقق حلی، صاحب کتاب «شرایع الإسلام»
- شیخ سدید الدین حلی، پدر علامه حلی
- سید رضی الدین، علی بن طاووس
- سید جمال الدین، احمد بن طاووس
- شیخ یحیی بن احمد حلی، پسر عموی محقق حلی.
آثار
آنچه از کتب و نوشته‌های فخار بن معد به دست آمده عبارتند از:
- الحجة علی الذاهب إلی تکفیر أبی طالب، یا إیمان أبی طالب علیه‌السلام. مؤلف در این کتاب به اثبات ایمان ابوطالب به اسلام و پیامبر اکرم(ص) پرداخته است.
- الروضة فی الفضائل و المعجزات
- المقباس فی فضائل بنی العباس.
پانویس
منابع
- موسوی، فخار بن معد، الحجه علی الذاهب، قم، انتشارات سید الشهداء، ۱۴۱۰ق.
- مرکز تحقیقات کامپیوتری نور، نرم‌افزار احادیث تفسیری.